این در حالی است که بسیاری از کارتون‌هایی که امروز حتی از صدا وسیمای جمهوری اسلامی پخش می‌شود، فضایی خشونت‌بار دارند و اگر کودکان قدیم که امروز نسل جوان را تشکیل می‌دهند، با برنامه‌هایی آرام و داستان‌هایی که محور آنها روابط انسانی بود بزرگ شدند، کودکان امروز با انواع و اقسام روبات‌های جنگنده و شخصیت‌هایی که مرتب در حال جنگ‌و گریزند، زندگی را می‌گذرانند.

نتایج پژوهش‌ها شاید این نکته را به ما یاد‌آوری کند که چنین نقصی، اگرچه در روند برنامه‌سازی برای کودکان، از دهه‌های گذشته وجودداشته، اما به هرحال مسئولان ما را تبرئه نمی‌کند. چنان‌که بی‌توجهی مسئولان متولی سلامت در سازمان صدا وسیما باعث شده است که برنامه‌های کودک ما هم مثل برنامه‌های بزرگسالان، لبریز از صحنه‌های خشونت‌آمیز باشد.

دکتر پرویز مظاهری، روانپزشک و دبیر انجمن علمی روانپزشکان، با ابراز تأسف از این که برنامه‌ریزان صدا و سیما به‌رغم این که روانشناسان زیادی دارند، ولی فیلم‌هایی که در قالب کارتون یا برنامه‌های کودک نمایش داده می‌شوند از این فیلترها عبور نمی‌کنند و فقط خشونت را ترویج می‌دهند، به همشهری می‌گوید: با تحقیق در مورد تأثیر برنامه‌های خشونت‌آمیز تلویزیون بر کودکان و نوجوانان‌، معلوم شده است که آن‌ها ترس از خشونت ندارند، به تدریج می‌پذیرند که خشونت راهی برای حل مشکل است و به تقلید خشونت می‌پردازند و ناخودآگاه با شخصیت‌های خاصی چه قربانیان و چه قربانی‌کنندگان همانند‌سازی می‌کنند.

او با تأکید بر این که این فیلم‌های وارداتی ضررهای عمده‌ای را برای کودکان به همراه دارند، ادامه می‌دهد: سامانه عصبی کودک توسط این برنامه‌ها تحریک می‌شود و او را هیجان‌زده می‌کند و کودک یاد می‌گیرد با پیروی از این الگوهای منفی در خانواده یا در مدرسه از خودش خشونت نشان دهد و این در حالی است که درصد زیادی از فیلم‌های سینمایی یا کارتون‌ها کشت و کشتار را نشان می‌دهند و مرتب از انواع و اقسام اسلحه استفاده می‌کنند.

دکتر مظاهری با بیان این که کودکان همیشه به‌دنبال ابراز وجود و مشهور شدن هستند و مسلما با تماشای این وقایع حتی برای مشهور شدن هم که شده مبادرت به انجام آن‌ها می‌کنند، ادامه می‌دهد: به‌عنوان مثال نوجوانانی که در آمریکا و فنلاند اقدام به قتل‌های متعدد کردند، قبل از انجام این جرائم از این اقدامات خود در فضای دیگری فیلم تهیه می‌کردند که همه مردم این صحنه‌ها را تماشا کنند.

این در حالی است که به عقیده این روانپزشک علاوه بر این در شهرهای بزرگ که والدین مراقبت‌های کافی را از کودک خود به عمل نمی‌آورند، این خشونت‌ها نسبت به شهرستان‌ها بیشتر دیده می‌شود. با این حال به عقیده کارشناسان، فیلم‌های ژاپنی و در کل آسیایی که به صورت فله‌ای وارد می‌شوند، نسبت به فیلم‌های غربی بیشتر خشونت را ترویج می‌کنند.

محتوا در حد صفر

در حالی که امروزه در همه جای دنیا، افراد بیش از ارتباط با دیگر اعضای خانواده با نشستن در مقابل تلویزیون و تماشای فیلم، سریال، مستند و غیره اوقات مفید روزانه خود را پر می‌کنند، به عقیده روانپزشکان تأثیر این روند در خردسالان در سال‌های آینده خود را نشان خواهد داد.

دکتر محسن اعتماد‌زاده، روانپزشک، با بیان این که متأسفانه بار آموزشی، فرهنگی و محتوایی برنامه‌های تلویزیونی بسیار پایین و در مقایسه با حجم مخاطب در حد صفر است، می‌گوید: فراموش نکنیم که پخش برنامه‌های تلویزیونی به‌صورت سراسری است و همه مناطق، اقوام و فرهنگ‌های کشور از این برنامه‌ها بهره می‌برند، حال آن که شکل، محتوا و فرهنگی که یک برنامه تلویزیونی به جامعه القاء می‌کند، صرفا فرهنگ موجود در شهر تهران است، در حالی که دختر و پسری که در کرمانشاه، قم و دیگر مناطق کشور زندگی می‌کنند، از فرهنگ و اعتقادات دیگری برخوردارند و انجام یکسری اقدامات، حرکات و استفاده از نوع خاصی پوشش برای فرهنگ و منطقه آن‌ها مناسب نیست و شاید حتی ضد‌فرهنگ باشد. اینجاست که بار دیگر، بی‌توجهی مدیران صدا و سیما در تأثیرات روانی و اجتماعی آنچه بر صفحه تلویزیون‌ها نقش می‌بندد، خود را نشان می‌دهد.

افسردگی به جای خشونت

به عقیده گروهی، برنامه‌های وارداتی، خشونت را میان کودکان ، رواج می‌دهد ولی به عقیده گروهی دیگر، در این میان نمی‌توان تأثیر برنامه‌های داخلی را در افسرده‌کردن کودکان و فرو بردن آن‌‌ها در غم و اندوه نیز نادیده گرفت.

محمد‌هادی کریمی، نویسنده و منتقد سینما در این رابطه با اشاره به این که متأسفانه، هم بازی‌های رایانه‌ای و هم برنامه‌های تلویزیونی که بیشتر به صورت سریال و مجموعه هستند، مملو از خشونت هستند، حتی اگر شخصیت‌های کارتونی اشیا یا حتی حیوانات باشند، می‌گوید: در جامعه ما کودکان، هم در بیرون از منزل شاهد خشونت هستند هم در داخل خانه خستگی و خشونت خانواده را می‌بینند و این در حالی است که تلویزیون نیز به این امر دامن می‌زند.

کریمی با ابراز تأسف از این که برنامه‌های داخلی ما هم فقط به نشان دادن سوگ در هنگام وقوع حوادث اکتفا می‌کنند، ادامه می‌دهد: با این حال کودک دوست دارد برنامه‌هایی را ببیند که به دور از بیماری یا مرگ است ولی به هر حال مجریان برنامه‌های کودک ما فقط این عنوان را یدک می‌کشند و شناخت لازم را نسبت به روحیه مخاطب کودک ندارند و فقط کودکان خسته و افسرده را تربیت می‌کنند. به گفته این منتقد سینما این تظاهرات شاید در همان لحظه دیدن برنامه خودشان را نشان ندهند ولی در دراز‌مدت تمام آن‌ها را می‌توان در کودک پیدا کرد. اما نقش برنامه‌های بزرگسالان را هم نمی‌توان در این میان نادیده گرفت.

کریمی در ادامه تأکید کرد: بر این که نکته دیگر این است که متأسفانه ما هنوز نتوانستیم برنامه‌های مخصوص بزرگسالان را از کودکان تفکیک کنیم.

به نقل از سایت همشهری 29/8/1386