سالیان سال، مطالعه کتابهای داستانی و غیردرسی بزرگترین تفریح افراد در سنین مختلف بوده است. اهمیت کتابخوانی نزد خانوادهها چنان بالا بوده که مجالسی به عنوان جلسات کتابخوانی برقرار می شد.
با ورود رسانههای تصویری، شاید ارزش مطالعه نزد اکثر مردم تغییر نیافت، اما به دلیل دردسترس بودن رسانههای تصویری و به قولی حاضر و آماده بودن یک وسیله تفریحی دایمی، گرایش به مطالعه کمتر و کمتر شد.
متأسفانه طی چند سال اخیر، مطالعه آزاد، غیردرسی و غیرکاری به شدت دست کم گرفته شده است. به دلیل فقدان تخیل و خلاقیتی که مطالعه کتابهای داستانی در انسانها ایجاد میکند، جوامع مختلف بسته به میزان صنعتی شدن خود و با فاصله گرفتن از این «یارخاموش»، به جوامعی سرد، افسرده، فاقد شوخطبعی و دارای اعضای یک شکل و همسانی تبدیل شدهاند که به دلیل استفاده از یک منبع اطلاعاتی به نام تلویزیون، هیچ ابتکار عملی در یافتن سلیقه و کشف درونیات خود ندارند. انسان آگاه، منبع مطالعه خود را «انتخاب» میکند و اجازه نمیدهد مسئولان شبکههای تلویزیونی برای او تصمیم بگیرند.
فرهنگ مطالعه کتاب باید از دوران کودکی در فرد نهادینه شود. راهکارهای زیر میتواند به این موضوع کمک کند.
راهکارهایی که در اینجا پیشنهاد میشود، ممکن است بسیار ساده و ابتدایی باشند، البته تعدادی از آنها نیز ایدههایی نوتر محسوب میشوند.
مهم این است که کدام روش، پاسخ مناسبی به دنبال داشته باشد و فراموش نکنید، بزرگترین تشویق همواره از طرف ما، بزرگترها و والدین به وجود میآید. کودکانی که والدین آنها به مطالعه میپردازند، به مطالعه اهمیت میدهند و همیشه مواد خواندنی دردسترس دارند، احتمال کتابخوان شد نشان بسیار زیاد است.
کتاب را دردسترس قرار دهید
اغلب کودکان کتابخوان از خانوادههایی هستند که کتاب و خواندنیهای دیگر در آن وجود دارد. کتابهای کودک خود را در جایی قرار ندهید که از دید او دور باشد و نتواند خودش به آن دسترسی داشته باشد. به خاطر داشته باشید که اطفال، کودکان نوپا و بچههای پیشدبستانی کوچکند، کتابها را در نزدیک زمین و دردسترس آنها قرار دهید.
خودتان کتاب بخوانید
یکی از بهترین روشها برای انتقال عادت، مطالعه این است که خودتان هم کتاب بخوانید. اگر کودک شما ببیند که کتاب میخوانید و از این کار لذت میبرید، احتمال اینکه او هم چنین عادتی را دنبال کند، بسیار زیاد است.
هدیه دادن کتاب را فراموش نکنید
در جشنهای تولد، اعیاد و هر زمان دیگر کتاب هدیه بدهید. کتابهای ارزشمند و ارزانقیمت فراوان هستند و گاهی به دست آوردن کتاب از طریق هدیه، آن را بسیار ارزشمندتر میکند. کودکان باهدیه گرفتن کتاب از کسانی که دوستشان دارند، ارزش بیشتری برای آن قایل میشوند.
مطالعه را به کاری تفریحی مبدل کنید
کار مفرح، همیشه محبوبتر است. نقش قهرمانان داستان را بازی کنید، از صداهای مختلف در خواندن آن استفاده کنید و از همه مهمتر این کار را با اشتیاق انجام دهید.
ایجاد افکتهای صوتی مانند در زدن، تقلید صدای ساعت و... کتابخوانی را به یک تجربه بسیار جذاب مبدل میکند.
فراموش نکنید که چگونه عمل کردن بسیار مهم است. یک خواننده خستهکننده، داستان را خستهکننده جلوه میدهد حال آنکه ممکن است داستان، بسیار پرهیجان و جالب باشد. نتیجه دیگر شوروشوق در خواندن این است که خودتان هم بسیار لذت خواهید برد.
کتاب خواندن را به کاری مداوم تبدیل کنید
هر روز برای کودکان خود کتاب بخوانید و حتی این کار را چند مرتبه در روز انجام دهید. کودکان بزرگتر و باسواد را هم به کتاب خواندن روزانه تشویق کنید و درباره کتابهایی که خواندهاید، به گفتگو بپردازید.
تلویزیون را خاموش کنید و مدتی را بدون سروصدای آن بگذرانید
خاموش بودن تلویزیون کودکان را مجبور میکند تا «کار دیگری» انجام دهند. تماشای بیش از حد تلویزیون، تأثیر ناگواری برپرورش کودکان کم سنتر دارد، به خصوص زمانی که قصد دارید کتاب خواندن را به آنها بیاموزید.
بچهها را به کتابخانه و کتابفروشی ببرید
این کار را به طور هفتگی یا ماهیانه انجام دهید تا بتوانند کتابهای مورد علاقه خود را انتخاب کنند. کودکان در کتابخانه احساس خوبی دارند و از اینکه میتوانند کتابهای مورد نظرشان را امانت بگیرند و هرازگاهی کتاب محبوب خود را خریداری کنند، لذت میبرند.
کتابهای مصور و مجلات را دست کم نگیرید
آنها منابع بسیار خوبی برای تشویق کودک به مطالعه هستند و برای آموزش خواندن به کودک بسیار مفیدند. کتابهایی که به صورت نوار قصه یا CD عرضه میشوند، نیز بری تقویت علاقه کودکان به شنیدن و قبلاً خواندن قصه بسیار مؤثرند.